กาพย์ยานี๑๑

๑. บท บทหนึ่งมี ๔ วรรค

วรรคที่หนึ่งเรียกวรรคสดับ	วรรคที่สองเรียกวรรครับ
วรรคที่สามเรียกวรรครอง	วรรคที่สี่เรียกวรรคส่ง

แบ่งเป็นวรรคแรก ๕ คำ วรรคหลัง ๖ คำ รวม ๑๑ คำ จึงเรียก ยานี ๑๑

๒. สัมผัส
ก. สัมผัสนอก หรือสัมผัสระหว่างวรรค อันเป็นสัมผัสบังคับ มีดังนี้
คำสุดท้ายของวรรคแรกวรรคที่หนึ่ง (วรรคสดับ)   สัมผัสกับคำที่สามของวรรคหลัง วรรคที่สอง (วรรครับ)
คำสุดท้ายของวรรคที่สอง (วรรครับ) สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคที่สาม (วรรครอง)
(ดูแผนผังและยกตัวอย่าง)
ถ้าจะแต่งบทต่อไปต้องมีสัมผัสระหว่างบท
สัมผัสระหว่างบท ของกาพย์ยานี คือ
คำสุดท้ายของวรรคสี่ (วรรคส่ง) เป็นคำส่งสัมผัสบังคับให้บทต่อไปต้องรับสัมผัสที่คำ
สุดท้ายของวรรคสอง (วรรครับ) ดังตัวอย่าง

ตัวอย่างกาพย์ยานี๑๑

          พฤษภกาสร            อีกกุญชรอันปลดปลง

โททนต์เสน่งคง               สำคัญหมายในกายมี

นรชาติวางวาย                มลายสิ้นทั้งอินทรีย์

สถิตทั่วแต่ชั่วดี               ประดับไว้ในโลกา 

สิบเอ็ดบอกความนัย           หนึ่งบาทไซร้ของพยางค์

วรรคหน้าอย่าเลือนราง       จำนวนห้าพาจดจำ

หกพยางค์ในวรรคหลัง        ตามแบบตั้งเจ้าลองทำ

สัมผัสตามชี้นำ                 โยงเส้นหมายให้เจ้าดู

สุดท้ายของวรรคหนึ่ง         สัมผัสตรึงสามนะหนู

หกห้าโยงเป็นคู่                เร่งเรียนรู้สร้างผลงาน